The history of Somali cities increased after colonization and racism

Haddaba, waxaan kuu soo gudbinayaa macluumaad ku saabsan magaalooyinka Diridhaba, Harar, Godey, Moyale, Jigjiga, Wardheer, Wajeer, Mandheera, iyo Garissa. Waxaan diiradda saari doonaa sida Soomaalida loo barakiciyey, gumeysiga iyo cadaadiska lagu hayey, tiradii hore ee Soomaalida ku noolayd, iyo tirada maanta ku hartay.

Diridhaba (Dire Dawa) Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Diridhaba waxay ahayd magaalo ay Soomaalidu ku xoog badnaayeen oo xarun ganacsi u ahayd. Waqtigii gumeysiga iyo ka dibba, qoomiyadaha kale sida Oromada iyo Axmaarada ayaa si tartiib tartiib ah u soo galay magaalada, iyada oo cadaadisyo siyaasadeed iyo iskahorimaadyo ka dhashay dagaalkii Itoobiya iyo Soomaaliya ay sababtay in Soomaalidii ka barakacaan. Dhibaatada ugu weyn ee Soomaalidu la kulmeen waxay ahayd in la geystay gumeysi, cadaadis dhanka luuqadda, iyo isir-nacayb.

Tirada Soomaalida Hore: Ku dhawaad 40-50% dadweynaha magaalada waxay ahaayeen Soomaali.
Tirada Maanta: Soomaalida ku nool Dire Dawa waa ku yar yihiin, waxayna ka yar yihiin 10% tirada guud ee magaalada.

Harar Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Harar waxay ahayd magaalo caan ku ah ganacsiga iyo diinta, gaar ahaan Soomaalida. Hase yeeshee, ka dib markii Oromadu iyo Axmaaradu ay xoog u galeen gobolka, Soomaalidii ku noolayd Harar waxay la kulmeen cadaadis iyo burbur, iyada oo xoog looga soo barakiciyey. Gumeysiga iyo maamulka Itoobiya ayaa si gaar ah ugu cadaadiyey Soomaalida si loo tirabato.

Tirada Soomaalida Hore: Soomaalida waxay ahaayeen ku dhawaad 30-40% dadka magaalada degan.
Tirada Maanta: Maanta, Soomaalida ku nool Harar waa wax yar, oo ka yar 5%.

Godey Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Godey waa magaalo ku taal Kilinka Shanaad (Soomaali Galbeed), oo ah meel taariikhi ah oo Soomaalidu ku xoog badnayd. Si kastaba, dagaalladii ka dhacay gobolka iyo cadaadiska Itoobiya ayaa sabab u noqday in Soomaalidii ku noolayd ay si weyn u yaraato. Maamulkii Itoobiya wuxuu beegsanayey dadka Soomaalida ah, iyaga oo ku qasbaya in ay isaga qaxaan magaalada.

Tirada Soomaalida Hore: Magaaladu waxay ahayd 90% Soomaali markii hore.
Tirada Maanta: In kasta oo wali Soomaali badan ku nooshahay, tiradoodu waxay hoos ugu dhacday ku dhawaad 60-70%.

Moyale Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Moyale waxay ku taallaa xadka u dhexeeya Kenya iyo Itoobiya, waxaana ay ahayd magaalo ay Soomaalidu ku xoog badnaayeen. Xiriirka ganacsi ee Soomaalida iyo dhulka ku yaal xadka ayaa burburay ka dib dagaallo iyo cadaadis ka yimid qoomiyadaha kale. Maamulada Itoobiya iyo Kenya labaduba waxay ku cadaadiyeen Soomaalida in ay magaalada isaga baxaan.

Tirada Soomaalida Hore: Soomaalida waxay magaalada ka ahaayeen in ka badan 60%.
Tirada Maanta: Soomaalidu waxay ku soo yaraadeen ku dhawaad 30% magaalada.

Jigjiga Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Jigjiga waa caasimadda gobolka Soomaalida ee Itoobiya. Inkastoo ay wali Soomaali badan ku nooshahay, maamulka Itoobiya iyo qoomiyadaha Oromada iyo Axmaarada ayaa si weyn u saameeyey magaalada, iyada oo dagaallo iyo cadaadis siyaasadeed sababeen in dadka Soomaalida qaarkood magaalada isaga guuraan.
Tirada Soomaalida Hore: Soomaalidu waxay ka ahaayeen 80-90% dadka magaalada.

Tirada Maanta: Soomaalida wali waa ku badan yihiin magaalada, balse waxaa hoos u dhac ku yimid tiradooda, oo hadda ah ku dhawaad 60-70%.

Wardheer Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Wardheer waxay ka mid ahayd magaalooyinka ugu waaweyn ee gobolka Soomaalida ee Itoobiya. Si kastaba ha ahaatee, dagaallada gobolka iyo awoodda maamulka Itoobiya ayaa keentay in Soomaalida badankeed ay halis ku jiraan, iyada oo qoomiyadaha kale ay ku xoogaysteen gobolka.
Tirada Soomaalida Hore: Wardheer waxay ahayd magaalo 90% Soomaali ah.

Tirada Maanta: Tirada Soomaalida waxay hoos ugu dhacday ku dhawaad 60%, iyadoo cadaadisyo siyaasadeed iyo dagaallo weli ka jiraan.

Wajeer (Wajir) Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Wajeer waa magaalo ku taalla waqooyi-bari Kenya, oo taariikh ahaan Soomaalidu ku xoog badnayd. Dagaalladii shanta maalmood ee Kenya iyo cadaadiskii maamulkii gumeysiga Ingiriiska ayaa sababay in dad badan oo Soomaali ah lagu bartilmaameedsado. Intii lagu jiray sannadihii 1980-meeyadii, waxaa la geystay xasuuqyo ka dhan ah Soomaalida, oo keentay dhimasho iyo qax badan.
Tirada Soomaalida Hore: Ku dhawaad 90% dadka magaalada waxay ahaayeen Soomaali.

Tirada Maanta: In kasta oo wali Soomaali badan ku nooshahay Wajeer, waxaa lagu qiyaasaa in ku dhawaad 70-75% ay hadda yihiin Soomaali.

Mandheera Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Mandheera waa magaalo ku taalla xadka u dhexeeya Kenya iyo Soomaaliya, oo ay Soomaalidu taariikh ahaan ku xoog badnaayeen. Gumeysiga Ingiriiska iyo cadaadis ka yimid Kenya ayaa sababay in dadka Soomaalida qaarkood la barakiciyo, iyadoo sidoo kale qoomiyadaha kale ee Kenya ay ku xoogaysteen magaalada.
Tirada Soomaalida Hore: Magaaladu waxay ahayd in ka badan 80% Soomaali.

Tirada Maanta: Soomaalida ku nool Mandheera waxay ku qiyaasaan 60-65%, iyadoo dadka kale ee qoomiyadaha kale ay ku soo badanayaan.

Garissa Embed from Getty Images

Gumeysiga iyo Dhibaatooyinka:
Garissa waa magaalo ku taalla waqooyi-bari Kenya oo ay Soomaalidu si weyn ugu badnaayeen. Inkastoo ay weli tahay magaalo ay Soomaalidu ku xooggan yihiin, weerarrada argagixiso ee ka dhacay gobolka iyo cadaadiska dowladda Kenya ayaa sababay in Soomaalidii qaarkood ay magaalada ka qaxaan.
Tirada Soomaalida Hore: Garissa waxay ahayd magaalo 90% Soomaali ah.

Tirada Maanta: Tirada Soomaalida waxay wali u badan tahay, balse waxay hoos ugu dhacday ku dhawaad 75-80%.

Gunaanad Embed from Getty Images :

Magaalooyinkan iyo tuulooyinkan waxay muujinayaan sida Soomaalida looga barakiciyey ama looga cirib-tiray qeyb kamid ah magaalooyinkii ay asal ahaan ku lahayeen. Waxaa ugu wacan dagaallo, gumeysi, cadaadisyo siyaasadeed, iyo isir-nacayb ka dhan ah Soomaalida, taas oo keentay in qoomiyadaha kale ay ku soo xoogaystaan ama maamulkii gumeysiga iyo dowladihii ka dambeeyey ay si toos ah u beegsadaan dadka Soomaalida ah. Tirada Soomaalida ku nool magaalooyinkan maanta ayaa hoos u dhac weyn ku yimid, marka la barbar dhigo tiradii hore.